Ciąża to czas pełen emocji, oczekiwań i niepewności. Jak budować więź z nienarodzonym dzieckiem? Czy nowoczesne technologie, takie jak USG 4D, naprawdę pomagają rodzicom w emocjonalnym przygotowaniu? Co mogą zrobić przyszli ojcowie, by uczestniczyć w tym procesie? W naszym wywiadzie odkrywamy, jak radzić sobie z trudnościami wynikającymi z wcześniejszych traum oraz jakie znaczenie ma wsparcie emocjonalne dla matki.
Maja Rosińska: Budowanie więzi z dzieckiem już na etapie ciąży ma całą masę korzyści – wbrew pozorom, nie tylko dla rodziców, ale i dziecka! Zaczynając od matek – kobiety, które nawiązują więź z dzieckiem już na etapie ciąży, mają niższy poziom lęku i depresji oraz czują się bardziej pewne siebie i lepiej przygotowane do opieki nad noworodkiem. Same dzieci – już na etapie prenatalnym mają niższy poziom kortyzolu hormonu stresu, jeśli mamy im np. śpiewały, mówiły do brzucha czy dotykały go!
Cała masa! Od bardzo prostych i stosowanych intuicyjnie przez większość rodziców, zwłaszcza mam, jak mówienie do brzucha, głaskanie go, śpiewanie, jak i konkretne techniki – medytacja czy metoda pracy nazywana Analizą Więzi Prenatalnej. Jest to metoda psychologiczna, która pomaga matkom nawiązać głębszą więź z dzieckiem poprzez serię sesji terapeutycznych, które koncentrują się na świadomym nawiązywaniu kontaktu z dzieckiem w łonie matki. Technika ta może obejmować wizualizacje, dialogi wewnętrzne i inne formy komunikacji z dzieckiem.
Jak najbardziej! dzięki np. czytaniu bajek czy śpiewaniu dziecko przyzwyczaja się do głosu opiekuna i uspokaja, ale i rodzic buduje więź z dzieckiem. Regularne czytanie bajek czy śpiewanie piosenek pozwala dziecku przyzwyczaić się do głosu rodziców. Po narodzinach, dziecko może rozpoznawać te głosy, co pomaga w budowaniu poczucia bezpieczeństwa i więzi. Dźwięki mają działanie kojące. Regularne słuchanie głosu rodziców może uspokajać dziecko, co może mieć pozytywny wpływ na jego rozwój neurologiczny i emocjonalny.
Aktywne uczestnictwo ojca w procesie budowania więzi z dzieckiem przed jego narodzinami ma wielowymiarowe znaczenie. Przede wszystkim, wzmacnia to więź emocjonalną między ojcem a dzieckiem, co jest korzystne dla rozwoju dziecka i relacji rodzinnych. Poza tym, daje ojcu poczucie zaangażowania i odpowiedzialności, co może zwiększyć jego pewność siebie w roli rodzica.
Ojcowie mają wiele możliwości aktywnego uczestnictwa w procesie budowania więzi z nienarodzonym dzieckiem. Mówienie do brzucha, śpiewanie, głaskanie brzucha, wspólne fantazjowanie, uczestnictwo w kursach, medytacja, techniki relaksacyjne oraz zapewnienie wsparcia emocjonalnego to tylko niektóre z metod, które mogą być równie skuteczne jak działania podejmowane przez przyszłe matki. Każda z tych aktywności przyczynia się do tworzenia silnej, emocjonalnej więzi, która będzie fundamentem dla przyszłych relacji rodzinnych.
Jak najbardziej, i mamy na to już wiele dowodów naukowych! Badania pokazują, że płód zaczyna rozpoznawać głos matki około 25-26 tygodnia ciąży, a więc już w drugim trymestrze. Badania pokazały również, że noworodki preferują głos matki w stosunku do głosu innej kobiety, co też pokazuje, że poznały go i zapamiętały przed narodzinami. Dziecko w trakcie życia płodowego może reagować na głos matki przez zmiany w rytmie serca czy ruchy ciała. Przykładowo, badania prowadzone przez Kisilevsky i współpracowników wykazały, że płody wykazują zmiany w częstości akcji serca na dźwięk głosu matki w porównaniu z głosem obcej kobiety.
Stres i emocje matki mogą znacząco wpływać na rozwój dziecka, a emocjonalne wsparcie ma w tym kontekście ogromne znaczenie. Ciąża jest dla kobiety i pary okresem wyzwań, które łatwiej jest przezwyciężyć przy wsparciu bliskich. Emocjonalne wsparcie obniża poziom stresu u matki, co korzystnie wpływa na rozwój płodu. Wspierane matki lepiej dbają o siebie podczas ciąży, są bardziej przygotowane do roli rodzica i rzadziej doświadczają depresji poporodowej i okołoporodowej. Badania pokazują, że matki otrzymujące wsparcie lepiej radzą sobie z opieką nad dziećmi po narodzinach, co dodatkowo wzmacnia więź emocjonalną między nimi a dzieckiem.
Pewnie. My nie jesteśmy tak do końca uczeni, jak stawać się rodzicem – oczywiście, uczymy się przez obserwację naszych rodziców, cioć, przyjaciół, bohaterów filmów – ale czy w szkole nas ktoś tego uczy? No nie. Nie każdy intuicyjnie zacznie mówić do brzucham, np. Niektórzy czują się niezręcznie, robiąc to. Badania wykazują, że wiedza przekazywana na takich warsztatach może redukować lęk i niepewność związane z rodzicielstwem, co sprzyja budowaniu więzi, obniżają też stres i wzmacniają więź między partnerami.
Technologia medyczna, jak np. USG 4D, niewątpliwie ułatwia i przyspiesza budowanie więzi prenatalnej. Badania wykazały, że możliwość zobaczenia twarzy dziecka, jego ruchów i mimiki może wzmocnić więź emocjonalną między rodzicami a dzieckiem jeszcze przed narodzinami. Rodzice często opisują to doświadczenie jako moment, w którym zaczynają postrzegać swoje dziecko jako realną, odrębną istotę, co może zwiększyć ich zaangażowanie emocjonalne. Taka wizualizacja sprawia, że oczekiwanie na narodziny staje się bardziej namacalne i intensyfikuje uczucia rodzicielskie, przygotowując ich lepiej do nadchodzącej roli.
W takich sytuacjach najlepszą radą jest skorzystanie z pomocy psychologa lub psychoterapeuty, który pomoże przepracować te trudne doświadczenia. Ważne jest, aby rodzice otwarcie rozmawiali o swoich obawach i nie bali się szukać wsparcia. Regularne praktykowanie technik relaksacyjnych, takich jak medytacja, może również pomóc w redukcji stresu i nawiązywaniu emocjonalnego kontaktu z dzieckiem. Warto też angażować się w działania, które promują więź, takie jak mówienie do brzucha czy uczestnictwo w kursach przygotowawczych.
Pojęcie „programowania prenatalnego” odnosi się do zjawiska, w którym środowisko wewnątrzmaciczne wpływa na rozwój płodu, co może mieć długotrwałe konsekwencje dla zdrowia i rozwoju dziecka po urodzeniu. Programowanie prenatalne opiera się na koncepcji, że warunki w łonie matki mogą wpływać na ekspresję genów płodu, co z kolei może wpływać na jego rozwój i przyszłe zdrowie. Czynniki takie jak odżywianie matki, stres, ekspozycja na toksyny czy hormony mogą „programować” rozwój płodu. Badania wykazały, że programowanie prenatalne może wpływać na wiele aspektów rozwoju dziecka, w tym na rozwój układu nerwowego, funkcje metaboliczne, ryzyko chorób w późniejszym życiu oraz rozwój emocjonalny i behawioralny (czyli zachowania). Stres matki podczas ciąży jest jednym z kluczowych czynników w programowaniu prenatalnym. Przewlekły stres może prowadzić do zwiększonego wydzielania kortyzolu, który może przenikać przez łożysko i wpływać na rozwój mózgu płodu. Zrozumienie programowania prenatalnego podkreśla wagę budowania pozytywnej więzi z dzieckiem już w okresie ciąży. Pozytywne doświadczenia matki, redukcja stresu i zdrowy styl życia mogą mieć korzystny wpływ na rozwój dziecka. Świadomość programowania prenatalnego może motywować rodziców do dbania o zdrowie fizyczne i psychiczne matki, redukcji stresu poprzez techniki relaksacyjne, świadomego budowania więzi z dzieckiem poprzez mówienie do niego, śpiewanie czy delikatne dotykanie brzucha oraz tworzenia pozytywnego środowiska emocjonalnego dla rozwijającego się płodu.
To prawda, badania faktycznie wskazują, że muzyka klasyczna dobrze działa na rozwój dziecka w okresie prenatalnym i po narodzinach – obniża ona stres (u matki, więc pośrednio i u dziecka), może wpływać na rozwój mózgu. Ale nie tylko taka – w ogóle kontakt z muzyką stymuluje zmysł słuchu, może też wspierać rozwój językowy dziecka – więc jeśli ktoś nie lubi Bacha czy Mozarta, nie ma co się zmuszać, można słuchać, a później puszczać dziecku i polski rap czy co innego. Wiele mam na Tik Toku, jak ostatnio obserwuję, usypia swoje dzieci piosenkami z animacji Barbie, a wielu ojców – pieśniami kościelnymi.
Więź to coś, co się tworzy – to nie zawsze miłość od pierwszego wejrzenia.Trzeba się trochę poznać, trochę o sobie myśleć, wyobrażać – warto więc spróbować poznać i zrozumieć tą rozwijającą się istotę. Czytać o rozwoju dzieci, robić opisane wcześniej rzeczy, zastanawiać się, jakie dziecko jest – ruchliwe, spokojne? A jakie może będzie? Wielu rodziców snuje wyobrażenia, typu „ono się tak mało rusza, takie spokojne, to po tobie” albo „takie jest ruchliwe w tym brzuchu, pewnie będzie grał/grała z tobą w piłkę!”, to bardzo rozwojowe. Warto też nie być dla siebie surowym – tak jak zakochujemy się w różnym tempie, tak i więź z dzieckiem budujemy w różnym czasie i w różnym tempie.
Psycholog okołoporodowy
Magister psychologii i doktorantka, specjalizująca się w psychologii okołoporodowej oraz będąca w trakcie kształcenia psychoterapeutycznego. Z pasją wspiera kobiety, mężczyzn i pary na różnych etapach ich drogi do rodzicielstwa, w tym w czasie starań o ciążę, podczas ciąży, w momentach straty, w trakcie porodu, połogu oraz we wczesnym rodzicielstwie. Dzięki wszechstronnemu podejściu i doświadczeniu pomaga przechodzić przez te wyjątkowe i często trudne momenty w życiu z większym poczuciem spokoju i wsparcia.
