Czy jesteś jedną z niewielu osób, które nie używają pojęć Zmiana Klimatu i Globalne Ocieplenie zamiennie? Jeżeli interesujesz się zrównoważonym rozwojem, na pewno musisz wiedzieć, czym te pojęcia się różnią i jakie mają implikacje dla nas. Ale nie martw się, w tym artykule wyjaśniam te zagadnienia w sposób przystępny i łatwy do zrozumienia!
Globalne ocieplenie można uznać za wzrostowy trend obecnych zmian klimatycznych. Głównym winowajcą tego zjawiska jest efekt cieplarniany. Gazy cieplarniane naturalnie występują w naszym środowisku, ale od czasu rewolucji przemysłowej ludzie odgrywają ogromną rolę w zwiększaniu obecności tych gazów w atmosferze. Aby chronić planetę, nie powinniśmy pozwolić, aby średnie globalne temperatury wzrosły o więcej niż 1,5 C w porównaniu do okresu sprzed rewolucji przemysłowej. Najskuteczniejszym sposobem na to jest zaangażowanie całego globalnego społeczeństwa, zaczynając od szerszej edukacji klimatycznej, w której Ty możesz odgrywać aktywną rolę! Ale zacznijmy po kolei.
Aby zrozumieć czym jest zmiana klimatu, najpierw musisz zrozumieć, czym jest sam klimat. Jak zdefiniowałabyś to słowo? Prawdopodobnie myślisz, że jest to pogoda, co jest poniekąd poprawne. Ale klimat różni się od pogody tym, że zakłada długoterminową perspektywę. Kiedy mówimy o pogodzie, mamy na myśli warunki atmosferyczne, jakich spodziewamy się dzisiaj, jutro, w przyszłym miesiącu albo nawet później. Klimat natomiast obejmuje znacznie dłuższy okres. Poza tym, zwykle patrzymy na pogodę w sposób przyszłościowy (w końcu mamy też jej prognozy), podczas gdy klimat bazuje się na wydarzeniach z przeszłości.
Bardziej oficjalna definicja klimatu to średnia z występujących w czasie zjawisk pogodowych w określonym regionie. Wśród naukowców, tak jak podkreśla NASA, jest stosowany okres 30-letni do oceny warunków klimatycznych. Dlatego właśnie średnią pogodę z ostatnich kilku lat nazywamy klimatem.
• temperatura
• wilgotność
• prędkość wiatru
• zdarzenia pogodowe (burze, huragany itp.)
• zasolenie wody
• opady atmosferyczne
• inne wydarzenia związane z pogodą.
Klimat nie pozostaje taki sam, zmienia się. Dzieje się to w sposób naturalny z powodu zdarzeń pogodowych występujących naturalnie na planecie. Może się również zmieniać w odpowiedzi na duże jednorazowe zdarzenia (takie jak erupcja wulkanu).
Naturalne tempo zmian na naszej planecie jest bardzo powolne i ma właściwości samoregulujące. Ale działalność człowieka również wpływa na zmiany klimatu, czyniąc je szybszymi i bardziej nieprzewidywalnymi. Zmiany klimatyczne przyspieszają obecnie z powodu globalnego ocieplenia (można też powiedzieć, że globalne ocieplenie jest jednym ze skutków zmian klimatu i jego obecnym trendem czy też wzorem).
Globalne ocieplenie odnosi się głównie do poziomu ciepła w atmosferze, który wpływa na temperaturę w różnych rejonach świata, powodując jej wzrost. Rosnące globalne temperatury powodują topnienie lodowców i wzrost poziomu wody. Globalne ocieplenie, zakwaszenie oceanów, poziom wody czy zmiana pór roku nie są zatem synonimami zmian klimatycznych, ale wydarzeniami, które ją tworzą.
Pomyśl o zmianie klimatu jako o pojęciu zrzeszającym wszystkie zmiany, które zachodzą w naszych naturalnych warunkach atmosferycznych w perspektywie długoterminowej.
Globalne ocieplenie jest jednym ze wskaźników i aktualnych trendów zmian klimatycznych. Podczas gdy klimat obejmuje szerszy zakres zmiennych, globalne ocieplenie dotyczy w szczególności temperatur i ich postępującej historycznej zmiany, która jest obecnie w trendzie wzrostowym (stąd jest to globalne ocieplenie, a nie globalne ochłodzenie). Podwyższoną temperaturę powierzchni Ziemi przypisuje się gazom cieplarnianym w atmosferze i ich przyspieszonej akumulacji od czasu rewolucji przemysłowej.
Pogoda, której doświadczamy, zmienia się każdego dnia i jest inna w każdym regionie. Średnie wskaźniki również zmieniają się z roku na rok i nie przebiegają według wzoru linii prostej. Temperatury ulegają znacznym wahaniom i mają mini-cykle. Niektóre lata są zimniejsze w porównaniu z poprzednim okresem, podczas gdy inne są cieplejsze. Nie jest tak, że każdy rok jest średnio zawsze cieplejszy niż poprzedni. Kiedy jednak umieścimy obok siebie dane z wielu lat, widać, że trend długoterminowy to linia wzrostowa. Jest to trochę jak koniunktura gospodarcza na wykresie albo porównanie codziennych wahań kursów walut do trendu 10-letniego.
Aby zmierzyć globalne ocieplenie, naukowcy wykorzystują średnią temperaturę całej planety. Jest to ilość ciepła, którą nasza atmosfera pochłania od słońca, aby ogrzać oceany i ląd. Od 1880 r. średnie temperatury na świecie wzrosły szacunkowo o 0,9 °C. I chociaż nie wydaje się to dużo, biorąc pod uwagę codzienne wahania pogody, w skali globalnej oznacza to w rzeczywistości ogromną ilość dodatkowego ciepła uwięzionego w atmosferze.
Więcej ciepła w atmosferze oznacza topnienie czap lodowych. To z kolei wpływa na to, ile ciepła ziemia odbija z powrotem, gdyż biała powierzchnia, która odbija światło i ciepło słoneczne, kurczy się. Jest to zwane efektem Albedo (więcej o tym w bardziej zaawansowanych kursach na platformie).
Mniej lodu oznacza więcej wody i podnoszący się poziom mórz, który stopniowo zatapia obszary lądowe krajów przybrzeżnych. Poza tym, zmieniające się poziomy temperatury oceanu spowodowane tymi zmianami klimatycznymi powodują ekstremalne warunki pogodowe – huragany, tornada i inne anomalie pogodowe.
Ziemia naturalnie ocieplała się i ochładzała przez całe swoje istnienie z powodu wydarzeń naturalnych. Jednak od nadejścia rewolucji przemysłowej, oprócz naturalnych czynników przyczyniających się do zmiany klimatu, otrzymaliśmy jeszcze jeden – wkład człowieka.
Zanieczyszczenie, które nasza konsumpcja powoduje bezpośrednio lub pośrednio (emisje z fabryk są wynikiem popytu konsumpcyjnego) zakłóca naturalne wahania pogody i zagraża istnieniu wszelkiego życia na Ziemi. Zobaczmy dokładniej, jakie są antropogeniczne (spowodowane przez człowieka) powody globalnego ocieplenia.
Paliwa kopalne to naturalne rezerwy paliw, które powstawały przez miliony lat z martwych roślin i innych organizmów. Te naturalne paliwa zawierają energię, którą za życia wychwyciły ze słońca i którą my możemy wykorzystać podczas ich spalania teraz. Jednak paliwa kopalne (kiedy były żywymi organizmami) wychwytywały nie tylko energię słoneczną, ale także magazynowały węgiel, który jest uwalniany do atmosfery, gdy spalamy te paliwa.
Wkład CO2 (dwutlenku węgla) z paliw kopalnych ma największy udział w globalnym ociepleniu spowodowanym przez ludzi.
Rośliny wychwytują CO2 z atmosfery i wykorzystują go do produkcji tlenu w procesie zwanym fotosyntezą. Podczas cięcia roślin, zmagazynowany przez nie węgiel przedostaje się do powietrza w postaci CO2 (węgiel C łączy się z tlenem O w powietrzu).
Ponadto, mniej roślin oznacza mniej dwutlenku węgla wchłoniętego z atmosfery. A więc więcej CO2 dosłownie wisi w powietrzu. Najwięcej CO2 jest uwalniane podczas spalania roślin (stąd praktyki wypalania drzew i wykorzystywanie drewna jako paliwa przyczynia się do dużego zanieczyszczenia).
Krowy, kozy, owce, świnie, konie i inne zwierzęta wydzielają do atmosfery metan, który oni wytwarzają podczas trawienia. Metan jest gazem cieplarnianym o silniejszym działaniu niż CO2, jeżeli chodzi o zatrzymywanie ciepła.
Wraz ze wzrostem globalnej populacji i większym zapotrzebowaniem na mięso, do atmosfery uwalniane są dodatkowe ogromne ilości metanu z powodu rosnącej liczby zwierząt hodowlanych. Co więcej, coraz więcej obszarów leśnych jest wycinanych, aby zrobić miejsce dla farm bydła, zmniejszając pochłanianie CO2 z atmosfery przez rośliny.
Stosowanie nawozów syntetycznych do uprawy roślin przeznaczonych do spożycia przyczynia się do uwalniania do atmosfery podtlenku azotu (N2O). Używanie obornika do nawożenia również powoduje dodawanie do atmosfery metanu (CH4) i N2O.
Szczególną uwagę zwraca się na pola ryżowe – z ich uprawy wydzielają się duże ilości metanu i trochę podtlenku azotu. Dodatkowo, transport i przetwarzanie żywności powodują zwiększenie ilości CO2 w atmosferze.
Produkcja przemysłowa dodaje do atmosfery przede wszystkim CO2, który jest wynikiem spalania energii do zasilania elektrowni. Oczywiście, jeśli fabryki i zakłady wykorzystują odnawialne źródła energii, emitują znikome ilości. Ale węgiel, który jest paliwem kopalnym, jest znacznie tańszy, więc wielu używa go ze względu na wygodę i opłacalność. Co więcej, niektóre gałęzie przemysłu emitują do atmosfery halowęglowodory, syntetyczne związki chemiczne, które zatrzymują dużo ciepła w atmosferze. Innymi słowy, oprócz naturalnie występujących gazów cieplarnianych, dodajemy do naszego powietrza również sztuczne substancje zatrzymujące ciepło.
Skąd wiemy, że w atmosferze jest za dużo gazów cieplarnianych? Opierając się na limitach zaproponowanych przez ONZ, powinniśmy dążyć do ograniczenia wzrostu temperatury ponad poziom industrialny o maksymalnie 1,5 °C, aby uniknąć katastrofy na globalną skalę. To zaledwie pół stopnia więcej niż obecnie. Co więcej, prognozy te wynikają z analizy danych historycznych, co oznacza, że w każdej chwili mogą się zmienić i niekoniecznie na naszą korzyść. Matka natura jest zbyt złożona, by przewidzieć jej zachowanie wyłącznie na podstawie jej przeszłości. Naukowcy muszą stale dostosowywać swoje modele, gdyż nie wszystkie warunki są do odtworzenia z historycznych trendów, nie mamy wystarczająco danych, aby z pewnością wiedzieć, co się stanie, gdy temperatury wzrosną jeszcze bardziej.
Aby oszacować, ile czasu zostało, zanim będzie za późno, naukowcy wykorzystują stężenie równoważnika dwutlenku węgla. Jest to dość skomplikowane do tłumaczenia tutaj, ale jeżeli ciekawi Cię ten proces, możesz go poznać w naszym darmowym kursie „Co powoduje Globalne Ocieplenie”. Mówiąc prostym językiem, naukowcy sumują wszystkie gazy cieplarniane w atmosferze w oparciu o ich potencjał tworzenia efektu cieplarnianego (GWP) i wyrażają go w ekwiwalentach Dwutlenku Węgla. To tak, jakbyśmy mieli tylko ten gaz cieplarniany znajdujący się w atmosferze.
Jeśli spojrzysz na wykres sporządzony przez Europejką Agencję Środowiskową, zobaczysz, że gdy mamy więcej gazów cieplarnianych, średnie temperatury również są wyższe. Linie przerywane pokazują przewidywane poziomy dwutlenku węgla, przy których średnie globalne temperatury wzrosną o przerażające 1,5 °C i 2 °C. Następnie, dokonuje się ekstrapolacji, aby zobaczyć, ile mamy czasu, zanim temperatury wzrosną do tego stopnia. Możesz zobaczyć, że już jesteśmy bardzo blisko.
Eksperci przewidują, że w obecnym tempie wzrostu możemy osiągnąć próg 1,5 °C w ciągu 5-16 lat od 2019 r, aczkolwiek podczas tworzenia raportu (w 2019 roku) nie mieli oni danych COVIDowych. Wybuch epidemii oczywiście nie jest powodem do radości, ale poprzez ograniczony ruch osób i towarów, spowolnił on wyrzut gazów cieplarnianych do atmosfery w większym stopniu, niż międzynarodowe ograniczenia były w stanie wyegzekwować od krajów przez ostatnie kilka lat!
Wniosek dla nas to skupienie się na ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych do atmosfery, ze szczególnym uwzględnieniem dwutlenku węgla. Aby zmiana była skuteczna, każdy z nas musi odegrać w niej rolę. Ale jak możesz zmienić coś, o czym tak wielu ludzi wciąż jest niedoinformowanych?
Osobiście uważam, że powinniśmy zacząć od szerszej edukacji klimatycznej. Jedna osoba może zarazić swoją determinacją tłumy, jeżeli robi to w sposób przyjany (edukacja, nie nakaz). Możesz zacząć od prostego udostępniania informacji związanych z Zrównoważonym Rozwojem w swoich mediach społecznościowych.
Rozmawiaj w przyjazny sposób z przyjaciółmi i rodziną o konsekwencjach globalnego ocieplenia. Daj również przykład swoim zachowaniem – bądź proaktywna w swojej okolicy. Organizuj sadzenie drzew, akcje społeczne informujące o skutkach bezczynności ludzi, a może nawet komitet do spraw środowiskowych? Jestem pewna, że znajdziesz wiele osób, które z przyjemnością poprą takie inicjatywy i zaangażują się na większą skalę – w końcu jest to też świetny sposób na spędzenie czasu i poznanie nowych osób! Oczywiście, mówimy o czasach, gdy interakcje społeczne nie narażają zdrowia. A do tej pory – zapraszam Cię do poznania mechanizmu zmiany klimatu w przystępny sposób w naszym darmowym kursie na BrainMakeover!
Jest założycielką platformy profesjonalno-społecznej dla kobiet BrainMakeover. Z wykształcenia ekonomistka, Natasha poszerzyła swoje kompetencje o tematy związane z równoważonym rozwojem, mindfulness, psychologią i zdrowym odżywianiem. Jej celem jest stworzenie komfortowego środowiska dla kobiet w sieci, gdzie będą one mogły nie tylko zadbać o rozwój profesjonalny i poszerzanie sieci kontaktów, ale także o rozwój osobisty i stworzenie balansu w życiu.
